Američke intervencije na Bliskom istoku: Od Avganistana do Irana – istorija katastrofa i haosa
Bliski istok je vekovima bio žarište sukoba, ali američke intervencije u ovom regionu ostavile su duboke ožiljke i izazvale haos koji traje decenijama. Od hladnoratovskog sukoba u Avganistanu, preko državnog udara u Iranu, do invazija na Irak i Avganistan, američka politika u regionu je često bila katastrofalna, a posledice tragične.
Trampova kritika i stvarnost intervencija Američki predsednik Donald Tramp je tokom svoje administracije oštro kritikovao intervencionističku politiku svojih prethodnika, nazivajući ih “graditeljima nacija” koji su uništili više nacija nego što su ih izgradili. Ipak, samo mesec dana nakon njegovih izjava, SAD su izvele napad na tri nuklearna postrojenja u Iranu, ulazeći u još jedan sukob sa ovom zemljom. Tramp je izjavio da je cilj bio uništiti iranske nuklearne ambicije i preseći pretnju koju Iran predstavlja kao vodeći svetski sponzor terorizma.
Istorijski koreni američkog intervencionizma Profesor Favaz Gerges sa Londonske škole ekonomije ističe da je američki intervencionizam na Bliskom istoku konstanta još od kraja 1940-ih. Jedan od ključnih događaja bio je državni udar u Iranu 1953. godine, kada je CIA, uz podršku Velike Britanije, svrgnula demokratski izabranog premijera Muhameda Mosadeka, koji je pokušao nacionalizovati iransku naftu. Na njegovo mesto postavljen je brutalni diktator, šah Muhamed Reza Pahlavi, što je ostavilo dubok trag i podstaklo antiameričke sentimenta u Iranu.
Avganistan i hladni rat Sovjetska invazija Avganistana 1979. godine pokrenula je desetogodišnji rat u kojem su SAD podržavale mudžahedine, islamističke ekstremiste, oružjem i novcem, u pokušaju da oslabe Sovjetski Savez. Operacija Ciklon, najveća tajna operacija CIA-e, imala je za cilj da Sovjete zaglavi u Avganistanu, slično kao što su Amerikanci kasnije iskusili u Vijetnamu. Posle povlačenja sovjetskih trupa, Avganistan je upao u građanski rat, iz kojeg su iznikli talibani i Al Kaida, koji su kasnije planirali napade 11. septembra 2001. godine.
Invazije na Irak i Avganistan Nakon napada 11. septembra, SAD su pokrenule invaziju na Avganistan 2001. godine sa ciljem svrgavanja talibana i uništenja Al Kaide. Iako su brzo zauzeli Kabul, rat je trajao decenijama, sa stalnim talibanskim napadima i velikim gubicima. Povlačenje američkih trupa 2021. godine dovelo je do brzog pada Kabula i povratka talibana na vlast, što je izazvalo međunarodnu osudu i haos.
Invazija na Irak 2003. godine, opravdana tvrdnjama o postojanju oružja za masovno uništenje, pokazala se kao katastrofa. Zemlja je potonula u haos, sa desetinama hiljada mrtvih civila, jačanjem džihadističkog nasilja i nastankom Islamske države. Broj poginulih civila procenjuje se između 150.000 i 600.000, dok je američka intervencija ostavila Irak duboko podeljenim i nestabilnim.
Posledice i kritike Profesor Valid Hazbun sa Univerziteta u Alabami smatra da su američke intervencije uglavnom bile pokušaji uspostavljanja ravnoteže moći u regionu, ali su često dovele do suprotnog efekta – destabilizacije i dugotrajnih sukoba. Pod Clintonovom administracijom, američka politika se fokusirala na kreiranje bezbednosne arhitekture koja bi služila američkim interesima, uključujući podršku Izraelu i sankcije Iranu i Iraku.
Zaključak: Da li je američki intervencionizam na Bliskom istoku propao? Istorija pokazuje da su američke intervencije na Bliskom istoku uglavnom završavale katastrofama, haosom i dugotrajnim sukobima. Umesto da donesu stabilnost i demokratiju, one su često podsticale mržnju, ekstremizam i nestabilnost. Dok Tramp kritikuje prošle politike, aktuelni događaji pokazuju da intervencionizam i dalje traje, sa novim sukobima i tenzijama.
Ako ste mislili da je Amerika naučila lekciju, razmislite ponovo! Bliski istok i dalje gori, a američka politika izgleda kao da je zaglavljena u začaranom krugu grešaka. Ko je sledeći na listi za “izgradnju nacije”? Ili je vreme da Amerika konačno prestane da se meša tamo gde joj nije mesto?
A vi, šta mislite? Da li je američki intervencionizam na Bliskom istoku ikada imao smisla, ili je to samo serija katastrofa? Bacite komentar, zapalite diskusiju, ili samo podelite ovaj tekst sa prijateljima da vidimo ko još misli da je ovo potpuni haos!
